Het Agri-food-nature Transition Model (ATM) is ontwikkeld door het strategisch adviesbureau Kalavasta. Kalavasta houdt zich veelal bezig met projecten die als doel hebben om natuurlijke evenwichten die uit balans zijn geraakt te herstellen. Voorbeelden hiervan zijn projecten met betrekking tot de klimaatcrisis en verstoring van de mineralenbalans van de bodem.
Een rekentool waarop advies gebaseerd kan worden
De aanleiding voor dit project is om meer balans te creëren in de landbouwsector in de breedste zin van het woord. Het is een feit dat het niet goed gaat met de biodiversiteit. “Er is geen evenwicht en de biodiversiteit loopt terug. Normaal gesproken geven wij advies, maar in het geval van Fascinating hebben wij een pauze genomen in ons adviestraject. We vonden het noodzakelijk om eerst een tool te bouwen waarop advies gebaseerd kan worden”, vertelt projectleider John Kerkhoven.
Het doel van deze rekentool is het leveren van een significante bijdrage aan het maken van verstandige keuzes op het gebied van landbouw, voedselconsumptie en natuur. Het idee is dat als iemand ziet wat de gevolgen van zijn eigen keuzes zijn, dit kan bijdragen aan het maken van een verstandige keuze. Kerkhoven: “Mits we accepteren dat de data en rekensommen waarmee we werken juist zijn, natuurlijk.” De praktijk leert dat partijen met conservatieve opvattingen aan de ene kant en organisaties met progressieve opvattingen aan de andere kant op basis van rekensommen elkaar sneller in het midden vinden. En wanneer bijvoorbeeld stakeholders precies weten wat iets kost of oplevert, zij de juiste discussie kunnen voeren. Kortom: het systeem geeft geen advies, alleen feitelijke informatie. De partijen kunnen en moeten zelf hun conclusies trekken.
Open source model
Het Agri-food-nature Transition Model is een open source tool: iedereen kan er gebruik van maken. “En of dat nou een bedrijf, een overheid, een universiteit of een burger is, dat maakt niet uit. Wanneer het systeem af is, verdienen wij daar verder geen geld aan, maar we zorgen wel dat het gratis beschikbaar blijft”, zegt Kerkhoven.
Inmiddels is het model al gebruikt. Zo gebruikte Meststoffen Nederland het model om de gevolgen van het afschaffen van de derogatie door te rekenen. Ook is het systeem ingezet voor het Interdepartementale Beleidsonderzoek (IBO) om het klimaatbeleid door te rekenen en is het voor Urgenda een bron geweest om hun visie te bepalen.
Consequenties in kaart
Het ATM biedt kwantitatieve ondersteuning en overzicht voor iedereen betrokken in de landbouwtransitie. Kerkhoven: “Stel: we willen het aantal koeien in het systeem veranderen, dan is een akkerbouwer vooral geïnteresseerd in de hoeveelheid land die er beschikbaar komt voor een andere (nieuwe) teelt. Een NGO wil weten wat het doet met de biodiversiteit en de overheid heeft onder andere interesse in het broeikaseffect.” Voor alle partijen is het van belang dat het systeem de juiste gegevens berekent. De scope van dit systeem is met name zo breed, omdat dit soort problemen niet opgelost kunnen worden door slechts naar één aspect van het landbouw- en voedselsysteem te kijken.
Kerkhoven benadrukt dat wat positief en negatief is, altijd subjectief is vanuit de gebruiker, aangezien een veehouder een andere mening kan hebben over een onderwerp als dierlijk eiwit dan bijvoorbeeld een NGO. Wel leert de ervaring dat het systeem kan laten zien wat exact de consequenties zijn van keuzes en dus ook van veranderingen. Met deze tool is er minder onduidelijkheid over wat een bepaalde verandering betekent voor landbouwproductie, voedselconsumptie of natuur.
Disclaimer: Het ATM is op basis van publiek beschikbare data ontwikkeld door Kalavasta in samenwerking met consortium partners en mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van Nationaal Programma Groningen. Het rekenmodel is een helder vertrekpunt op basis waarvan een transparante discussie kan plaatsvinden en het kan gratis gebruikt worden. De aannames die de gebruiker neemt en verdere interpretatie van de doorgerekende scenario’s geven alleen de positie van de gebruiker weer en niet van de (mede-) ontwikkelaars.
Meer informatie
Projectleider: Jan Sikkema
Wil je meer weten over het project ‘Agri-food-nature Transition Model (ATM)'? Neem dan contact op met Agata van Oosten (Program Manager) via agata.vanoosten@ispt.eu, of met Nadine Kool (Program Officer) via nadine.kool@ispt.eu.