De stikstofcrisis, de hoge aardgas- en kunstmestprijzen en de derogatie perikelen dwingt de maatschappij en de keten om anders naar mest te kijken dan slechts een “groot” probleem. In Wijnjewoude worden bovenstaande uitdagingen binnenkort tegelijk aangepakt door de boer te ontzorgen en ‘dagverse’ mest op te halen bij 24 melkveehouders om het vervolgens in de regio te vergisten en te strippen. Hoe zit dat precies? Joris Craandijk (Fascinating) en Hans Duym (Gasunie) deelden afgelopen Koploopbijeenkomst hun visie op mest. “Goed voor de bodem, de boer, de burger en de maatschappij.”
“Waarom zijn we zo geïnteresseerd in dagverse mest?” vraagt innovatie-expert Joris Craandijk aan de zaal. Omdat hier veel waardevolle stoffen inzitten. Met name methaan, wat we op dit moment in grote hoeveelheden goed kunnen gebruiken onder andere door de stijgende energieprijzen. Wanneer je dagverse mest ophaalt, genereer je de meeste methaan in de vergister. Het ophalen van de mest wordt als een dienst aangeboden aan de boer en dagelijks gemonitord. Hierdoor kunnen gegarandeerd stikstofemissies in de stal, in de vorm van ammoniak, worden tegengegaan.
Kringloopmest op maat
De opgehaalde mest wordt naar een centrale mono-mestvergister in de buurt gebracht. Hier wordt de mest vergist tot biogas. Naast het produceren van biogas, wordt er ook gewerkt om digestaat te bewerken zodat stikstof, kalium en fosfaat separaat beschikbaar komt. Deze stoffen zijn de belangrijkste voedingsstoffen voor gewassen en daarmee waardevolle elementen in de landbouw. De bewerkte digestaat kan door boeren in de akkerbouw als kunstmestvervangers ingezet worden waardoor het gebruik van het milieubelastende kunstmest wordt teruggedrongen.
Momenteel wordt er in Groningen een proef gedaan met bewerkte digestaat, ook wel kringloopmest op maat genoemd. Zes akkerbouwers met verschillende landbouwgronden (veen, zware en lichte klei) nemen deel. De boeren krijgen in een rotatie van 4 tot 5 jaar die kringloopmest aangeleverd van de vergister die zij op dat moment nodig hebben. “Deze boeren proberen de komende jaren te laten zien dat hierdoor de inzet van kunstmest met minimaal 50% verminderd kan worden,” vertelt Joris Craandijk.
Perspectief groengas
Niet alleen worden door het vergisten van dagverse mest schadelijke emissies sterk gereduceerd, ook wordt de opbrengst van groengas gemaximaliseerd. Wijnjewoude is oorspronkelijk ontstaan uit de proeftuin de Aardgasvrije wijk, vertelt Hans Duym. Door zonneweides en zonnepanelen op daken ligt de productie van groene stroom in het dorp op schema. Grootschalige “all electric” wijken of warmtenetten zijn echter niet mogelijk. Hoe halen we onze woningen dan van het aardgas af? Hier komt mest om de hoek kijken: “Uit die mest van lokale rundveehouders kunnen wij groen gas produceren. Voor Wijnjewoude is dat 1 miljoen m3 groen gas per jaar, voor heel Nederland zou dat 1 miljard kuub groen gas per jaar zijn terwijl de overheid streeft naar 2 miljard m3 groen gas per 2030,” aldus Hans Duym.